Even terug...

Het zat er natuurlijk al wel aan te komen ook al was het allemaal nog erg onzeker toen ik in mei jl. weer terug naar Woudsend kwam voor het zomerseizoen. Het is in ieder geval gelukt om wat zon mee te nemen in de koffer want de afgelopen weken was het in Nederland ongekend zonnig en…..droog en heb ik naast de voorbereidingen voor de rondvaart en drukte van de zomervakantie een heerlijke dag samen met de kids gehad, allerlei leuke activiteiten met de watersportvereniging kunnen doen, de WWF banden weer aan kunnen halen en op de valreep nog een superleuke museum bustour met VVV Waterland van Friesland mee mogen maken. Maar om van vakantie te spreken…nou niet echt!

Dus ben ik sinds gisteren weer even terug in Marokko om in de eerste plaats Rachid weer te zien en de papieren voor zijn visumaanvraag voor te bereiden. Na een paar weken op de wachtlijst te hebben gestaan en de nodige technische hordes is het eindelijk gelukt om online een afspraak te bemachtigen bij het visumapplicatie center in Rabat maar pas op 15 augustus a.s. dus dat viel tegen en de planning is dan ook enigszins aangepast maar het geeft ook extra tijd om alle documenten op orde te krijgen.

Tja, en dan zit je ineens weer in het vliegtuig naar Marrakech en inmiddels in de trein naar Rabat en hebben we de eerste avonturen alweer achter de rug.

Het vliegtuig heeft een uur vertraging in Amsterdam dus dat betekent dat ik later dan verwacht aankom in Marrakech. Gelukkig heb ik uiteindelijk toch niet een ticket voor de laatste trein naar Rabat geboekt want dan was de gok wel heel groot geweest om de trein nog te halen. In de Rode stad lopen die temperaturen momenteel flink op maar een nachtje in een hotel met zwembad en airco is trouwens ook niet verkeerd nu het erg rustig is met toeristen en geeft me gelijk de mogelijkheid om een paar andere dierbaren terug te zien.

Marokko heeft momenteel al zomervakantie en het “Eid Al Adha” offerfeest op 28 en 29 juni en de riad is dan dicht dus boek ik een hotel in de buurt van het treinstation en nodig Bouchra en Ines uit om een nachtje gezellig samen in het hotel te verblijven. Maar dat blijkt een dingetje…..vertel ik jullie straks.

Uiteindelijk lukt het om een ticket te boeken vanaf Amsterdam tegen een redelijke prijs want de prijzen van de vliegtickets zijn behoorlijk gestegen de laatste tijd en er vliegen dan wel geen hordes toeristen naar Marrakech momenteel maar wel veel Nederlandse Marokkanen die hun thuisland weer gaan bezoeken in de zomerperiode en voor het offerfeest. Maar ik kom vlak daarna en vind een bijna lege aankomsthal op het Menara vliegveld en ben binnen een kwartier door de douane, mijn ingeleverde handbagage opgepikt en sta buiten…. op zoek naar een taxi. En dan komt de eerste verrassing: Do you have a ticket? vraagt de taxichauffeur en hij legt me haarfijn uit dat ik bij een kiosk iets verderop een ticket voor de taxi moet kopen. Kijk, dat is goed nieuws, denk ik want dat betekent dat ik niet meer de strijd met de taxichauffeur hoef aan te gaan over de prijs voor een taxi, jippie! Dus koop ik een kaartje tegen het dagtarief van 85 dirham (ongeveer € 8) omdat het nog voor 21.00 uur is. Daarna betaal je 125 dirham (ongeveer € 12 )als avondtarief.

Dat is in ieder geval goedkoper dan de soms waanzinnige prijzen die de chauffeurs probeerden te bedingen en scheelt een hoop gedoe.

Ik stuur een appjenaar Bouchra dat ik in de taxi zit want die kan nog niet in het hotel inchecken omdat ze uit Marrakech komt heb ik begrepen. Maar ik ben er zo…en dan komt de tweede verrassing, een minder leuke dit keer! Ik krijg te horen dat ik kan inchecken maar mijn gasten hebben een woonadres in Marrakech en dan is het niet mogelijk om in het hotel te verblijven….pardon zeg ik.

Wat is dat nou weer voor regel…..nou in ieder geval onbespreekbaar blijkt na de nodige discussie dus gaan we uiteindelijk op zoek naar een ander hotel en gelukkig ken ik er inmiddels een paar in Marrakech en daar zijn we meer dan welkom. En ik besluit uiteindelijk na het eten mijn spullen op te halen, krijg na een terugkoppeling met de manager mijn boeking geannuleerd en op naar het andere hotel met een taxi. Ines lijkt de kunst van het regelen van een taxi goed te hebben afgekeken en roept naar ieder langsrijdende auto….taxi, taxi, hhhh. Om 1.00 uur liggen we eindelijk in onze bedjes en gaat het licht heel snel uit bij mij na een nogal kort nachtje de avond ervoor.

De volgende ochtend neem ik Ines mee voor een verfrissende plons in het zwembad en wil ze er eigenlijk nog lang niet uit. Ze kan nog niet zwemmen met haar 6 jaar maar is gelukkig “watervrij” en vertrouwd volledig op mijn armen en rug. Als ze na het zwemmen haar insulineprik krijgt is ze in tranen maar hopelijk wordt dat op korte termijn snel opgelost met een pompje.

Voor nu maar een dikke kus erop.

De rest van de familie zit in Ouarzazate bij de familie van de moeder van Bouchra, voor het offerfeest en ik krijg een filmpjete zien van haar familie die met drie man sterk een schaap ritueel doden, een pittig beeld maar ook het bewijs dat een dier niet lang hoeft te lijden met daarna een foto waarop volop wordt gedanst en gefeest met zijn allen. Een bijzondere maar ook omstreden traditie.

Na het ontbijt gaan we nog even langs de Carrefour om wat drank in te slaan om mee naar Rabat te nemen.

Voor Ines een nieuwe uitdaging blijkt….de roltrap! Ze staat nog steeds boven als ik al beneden ben dus doe ik een extra rondje om haar aan de hand mee te nemen zodat Bouchra haar handen vrij heeft voor haar koffer…. Kom springen zeg ik als ik haar onzekere gezicht zie. Op de terugweg staat ze er zomaar weer op met een big smile. Dan vertrekken we naar het treinstation van Marrakech voor een drankje en is het alweer tijd om afscheid te nemen, helaas. Maar er wacht gelukkig ook weer iets moois op me in Rabat….

Rachid!…hij is gisteren met de bus vanuit Agadir naar Rabat gekomen (ruim 7 uur rijden, overstappen en hobbelen) na het offerfeest met zijn familie te hebben gevierd en heeft gisteravond avond gezellig met een vriend in het voetbalstadion van Rabat doorgebracht, Congo - Marokko (0 : 1) en we zijn natuurlijk allebei heelblij om elkaar weer te zien…….

Een wereld van verschil…

Het zit erop…en inmiddels ben ik alweer ruim een week in Nederland aan de slag. De overgang van leven & werken in Marrakesh naar weer terugkomen op je vertrouwde plek in Woudsend verloopt, na veel oefenen, op zich soepel maar toch ook dit keer weer een afscheid met de spreekwoordelijke lach en een traan.Heerlijk weer in je eigen bed slapen,een weerzien met de kids, familie en vrienden, het zomerseizoen voor de deur en al het mooie wat weer op je wacht in toch een andere wereld. Een wereld die me net zo lief is als Marokko maar wel een wereld zonder Rachid…tenminste voorlopig!

Toen ik in oktober uiteindelijk toch weer richting Marokko vertrok na een jaar van liefdesverdriet en ook stille hoop had ik niet gedacht dat er in zo’n korte tijd zoveel zou veranderen. Het weerzien met Driss wasnog maar net achter de rug en op het moment dat alle hoop leek te zijn gevlogen…toen zag ik jou!Het doel waarmee ik naar Marokko was gekomen was om te werken en niet voor de liefde en plezier zoals in de afgelopen vijf jaar.Maar het een sluit het ander niet uit blijkt wel weer.

Want wat hebben we leuke dingen gedaan naast weliswaar het vele werken. Een aantal hebben jullie vast terug kunnen vinden in mijn verhalen.Daarnaast zijn we veel samen geweest in de afgelopen maanden. In totaal misschien wel meer dan in de vijf jaren met Driss…een wereld van verschil ook daar, want er is een hele nieuwe wereld in Marokko voor me open gegaan.Het werk in de riad was tevens nieuw en ook daar sloot ik een aantal bijzondere mensen in mijn hart.
Los van een aantal leuke groepen heb ik veel mensen leren kennen uit verschillende landen en heb ik mijn steentje kunnen bijdragen aan een aantal zaken om de riad te verbeteren en te verfraaien…tja en nu moeten ze het weer zonder me doen, maar dat gaat ze natuurlijk lukken samen met de nieuwe stagiere.
Of ik terugkom in de riad in het najaar? Dat staat voorlopig nog op losse groeven maar in Marrakech kom ik zeker terug want ik heb er teveel achtergelaten. Spullen, mensen maar vooral enorm veel mooieherinneringen…de vraag is alleen wanneer en waarvoor precies.

Ik ga me nu eerst focussen op het zomerseizoen hier in Nederland en op de visumaanvraag voor Rachid want 5 maanden zonder hem…ik moet er echt niet aan denken. En met een beetje geluk is hijstraks net zo welkom in mijn land als ik in het zijne.Ook voor hem eens in een andere wereld…een wereld van verschil.

Hopelijk hebben jullie weer een beetje mee kunnen genieten d.m.v. van mijn verhalen en reizen jullie ook in een volgend avontuur weer met me mee.Fijn in ieder geval dat je mee was en graag tot een volgende keer!

Happy birthday....

Het is nog stil in het appartement als de zon opkomt op dag van de arbeid en uitslapen op je verjaardag is op zich ook al een kadootje… voor Rachid dan in dit geval. Pas rond een uur of twaalf komt er wat leven in de brouwerij en wordt er ontbijt gemaakt in de keuken.

Ik pers de sinaasappels en er wordt vers brood gehaald.

Omdat de jarige vooral zin heeft in een relax dag, besluiten we, omdat ik vandaag vrij ben, dat ik gezellig een middagje met moeders en de twee jongens op stap ga naar Menara Mall in het nieuwe gedeelte van Marrakech. Met zijn vijven op pad is ook niet echt handig voor wat de taxi betreft want er mogen max. 3 personen in de “petit taxi” mee. Met twee volwassenen + 2 kinderen willen ze nog wel eens een oogje dichtknijpen en anders worden het twee taxi’s, een grand taxi of een zgn. Treporteur (motorfiets met een laadbak) Maar die laatste hobbelt nogal begreep ik van Fatima gezien haar ervaring van gisteravond.

Dus laten we de jarige achter op de bank en gaan met zijn vieren op zoek naar het comfort van een taxi en staan we een kwartiertje later bij het moderne overdekte winkelcentrum in de nieuwe stad.

Vrij dure winkels maar wel alles onder één dak en full airconditioned inclusief een grote Carrefour en op de bovenste verdieping een speelhal voor kleine kinderen en tieners. Leuk om even te rond te wandelen en te windowshoppen en dan op het dakterras iets te eten en te genieten van het spectaculaire uitzicht over de bergen en de overvliegende vliegtuigen. Maar je kunt er bv. ook een Dr. Fish behandeling doen en voor 15 euro 30 minuten met je voeten in een bak met visjes gaan zitten die je aan je tenen knabbelen en je eelt opeten. Een hele andere kijk op vissen voor een vissersfamilie en ze staan dan ook met verbazing te kijken naar dit bijzondere schoonheidsfenomeen.
Eenmaal op het terras waait het lekker dus ook daar is het prima vertoeven op weer een warme dag vandaag. Na een taco menu gaan we richting de supermarkt om wat boodschappen te halen en een ijsje te halen want de jongens willen vanavond graag spaghetti eten…nou dat kan!

En last but not least gaan we langs de patisserie voor een lekkere verjaardagstaart voor hun grote broer.

Younes weet wel welke dus laten we de taart met witte chocolade en frambozen van een opschrift voorzien en krijgen we een aantal kaarsjes mee in een zakje. Voor de jarige wordt het zijn allereerste verjaardagstaart en het enthousiasme is dan ook van de gezichten van de jongens af te lezen. En dan snel met de taxi weer naar huis voordat de chocolade smelt.

Thuis hebben we nog tijd om de kamer een beetje te versieren en naast de happy birthday slinger uit Nederland komen de jongens ook met de kerstverlichting uit de kast aanzetten…en ja waarom niet ook een verlichte ster en andere sierverlichting erbij, lol…ze steken de kaarsje erbij aan en wachten vol verwachting tot de voordeur opengaat. Ze helpen daarna bij het maken van de spaghetti en zijn echt voorbeeldig…anders dan thuis volgens Rachid waar ze elkaar voortdurend in de haren vliegen, hhhh herkenbaar bij pubers!

Als de hele schaal met spaghetti leeg is mag eindelijk de taart geserveerd dus steken we de kaarsjes aan in de keuken en als alle lichten (behalve de feestverlichting) zijn uit gedaanbreng ik samen zingend met Ismael de taart naar binnen….en lekker dat ie is dus hij gaat bijna in zijn geheel op.

Toch heb ik wel getwijfeld of ik een taart zou gaan kopen…maar in de hoop dat ik Fatima hiermee niet in de verlegenheid ging brengen, heb ik toch de gok gewaagd en ze genoot er gelukkig zichtbaar van.

Een verjaardagstaart blijktgeen vanzelfsprekendheid…als je van een vissersloon vijf kinderen moet grootbrengen.

Ze blijven nog een paar nachtjes maar ik moet de volgende dag weer aan het werk en heb bovendien een afspraak met de dames van de riad en een vriendin uit Amsterdam voor een ladiesnight…we gaan gezellig shoarma eten en gaan dan met zijn vieren met de Tuktuk naar Gueliz voor een alcoholvrij drankje op het terras.

Tenslotte als twee vriendinnen nog een wijntje in Taberna waar Rachid ook aanschuift en dan naar Studio Misr, een Marokkaans restaurant/nachtclub met live muziek. Tenminste als we naar binnen mogen want er is een dresscode en een djellaba is dan wel een dingetje. Maar gelukkig heb ik me verkleed voordat we het terras verlieten en nog een jurk voor mijn vriendin in de tas. Dus duiken we ter plekke de toilet in om de djellaba om te ruilen…het is even spannend maar hij past dus zitten we een kwartiertje later aan een tafeltje.

Al heeft het vast ook geholpen dat de leuke uitsmijter die we als muzikant op een eerder trouwfeest hebben ontmoet onsherkende, hhh!

Het wordt behoorlijk laat of vroeg kan ik misschien beter zeggen en een nogal hilarische avond dus ben blij dat Fatima vrij snel wakker wordt als we weer thuis voor de deur staan en ons binnen laat.

De volgend dag moet er ook weer gewerkt worden en gaat Fatima met de twee jongens zelf op pad.

’S avonds zijn er nog genoeg restjes eten die we aanvullen met een zelfgemaakte tonijnsalade en een gebraden kip. Slaapt het katje(die is komen aanlopen) bij Younes op de bank ook al houdt Fatima niet van katten, nog meer visite, hhh!

De volgende ochtend vertrekt de familie weer naar Agadir en hebben we hoe gezellig het ook was de vrijheid en ruimte weer terug…voor alweer de laatste week.

Maar het was een heel bijzondere verjaardag zo…

Visite uit Agadir....

Langzaam maar zeker vertrekt de griep weer en al is het wat moeilijk inschatten met de huidige temperaturen.

Het zweet breekt me gelukkig niet meer ineens uit al is het wel vermoeiend om in deze temperaturen te werken.

De tijd gaat nu ook best wel snel en over een paar weken vlieg ik alweer naar Nederland voor het zomerseizoen.

Een wederom dubbel gevoel want ik kijk er natuurlijk weer enorm naar uit om terug te gaan maar ik laat ook het een en ander achter wat ik niet graag achterlaat…maar alle hoop is gevestigd op de visumprocedure.

Ook in de riad merk ik dat ze wat onrustig worden, wanner ga je weg en hoelang en je komt toch wel weer terug?

Vele vragen en vele onzekerheden maar één ding staat vast, ik heb er hier een familie bij dus zal ik hoe dan ook terugkomen.

Maar voordat het zover is zijn er er eerst nog twee verjaardagen te vieren en komt er een nieuwe stagiere uit Nederland die ingewerkt moet worden om straks een deel van mijn taken over te nemen. Donderdagavond komt Jihane, een studente met een Somalisch/Jemenitische achtergrond aan op het vliegveld en ze neemt het nodige aan bagage mee, blijkt.

Ze slaapt eerst een nachtje in de riad en dan breng ik haar naar een eigen onderkomen want de riad is vrijwel volgeboekt de komende weken.

Ze verblijft in het huis waar ikzelf eerder heb gekeken voor een kamer en dat is nu zo goed als af en ziet er gezellig uit.

Maar ik ben nog steeds erg blij met mijn appartement waar ik alle vrijheid en ruimte heb.

Rachid kondigt aan dat zijn moeder graag een paar dagen naar Marrakech wil komen samen met zijn twee jongere broers. Ze hebben een week vakantie en zijn gek op Marrakech. Drie jaar geleden zijn ze er eerder geweest en nu dus een leuke verrassing voor zijn verjaardag, al vermoeden we dat er ook wel een stukje nieuwsgierig is naar het wel en wee van zoonlief en zijn Nederlandse vriendin, hhh!

Dus stappen ze op de bus van Agadir naar Marrakech en arriveren hier eind van de middag op het busstation van Bab Doukala.

Goed moment om de boel thuis een beetje op te ruimen en in ieder geval alle lege wijnflessen de deur uit en/of achter gesloten deuren op te bergen, want bij de familie Amarkou wordt geen alcohol gedronken... en als ik de dag ervoor thuis kom is het appartement al aan kant.

De volgende ochtend ga ik eerst naar de riad en kan daar mooi het eten voorbereiden met de hulp van Bouchra.

Doe ik alvast de boodschappen voor het diner, ontbijt en haal wat lekkere koekjes. We gaan een salade Zaalouk maken en een tajine Barqoq met rundvlees, amandelen, pruimen, vijgen en abrikozen (mijn favoriet) zodat ik rond een uur of 18.30 bepakt en bezakt met eten en al in de taxi terug naar huis kan.

Daar wordt ik hartelijk ontvangen door Fatima, de moeder van Rachid en zijn twee broertjes Younes van 14 jaar en Ismael van 11 jaar.

Ze voelen zich zo te zien al aardig thuis want het appartement is nu niet alleen helemaal opgeruimd maar ook compleet schoongemaakt tot de koelkast aan toe. Nou dat is nog eens een bellle-mere zoals de Fransen zeggen. Een scho(o)n(e) moeder die haar beroep niet onder stoelen of banken steekt, hhh! Ze heeft nog steeds last van haar gebroken voet waar ze een aantal maanden geleden op gevallen is tijdens het schoonmaken maar de jongens helpen haar als vanzelfsprekend om haar schoenen aan te trekken als ze even later de deur uitgaan voor een avondje Marrakech.

Fatima is net als Rachid een goedlachse persoon en ze lijken dan ook veel op elkaar.

Jullie gaan het vast goed met elkaar vinden verzekert hij me nog de dag voordat ze komen ook al is het lastig dat we elkaars taal niet spreken.

Het is wel belangrijk dat je de taal spreekt zegt ze en ik beloof haar dat ik mijn best zal gaan doen om ook een stukje Darija (Marokkaans-Arabisch) onder de knie te krijgen. Maar ze schroomt niet om me te wijzen op mijn misschien niet helemaal schone voeten die op het dekbed liggen tijdens een relax momentje, hhh.

Maar eerst is het tijd voor de salade Zaalouk met vers Marokkaans brood.

We laten de tajine nog even met rust voor straks als ze terugkomen.

Tenminste niet na hem te hebben geproefd en een paar zoete vruchten ervan te hebben gesnoept in de keuken.

Volgens Rachid, de lekkerste die hij ooit geproefd heeft dus dat gaat vast goed komen, straks.

Na alle wow’s en hmmm's s in de keuken vertrekken ze voor een uitstapje en kan ik relaxen na een warme en intensieve werkdag.

Het is al na middernacht als ze weer terugkomen…en dan moet er nog gegeten worden!

Denk dat het ritme van de Ramadan er nog een beetje inzit dus wordt de tajine opgewarmd en zitten we nog een uur gezellig aan tafel met zijn allen.

Younes blijkt vegetarisch maar wil graag een eitje bakken en redt zichzelf prima in de keuken, merk ik wel.

En dan is het toch echt tijd om naar bed te gaan…en de banken om te toveren tot een aantal logeerbedden…gelukkig kunnen we morgen uitslapen en de verjaardag van Rachid vieren!

Suikerfeest...

De familie nog maar net uitgezwaaid of er komen alweer nieuwe gasten uit Joure.

Dit keer vrienden uit de familie dus hou ik het Fries er nog even in naast het Nederlands, Engels, Frans en Marokkaans, hhh!

Raak soms het (taal) spoor een beetje bijster hier en mix alles doorelkaar, hhh!

Het einde van de Ramadan is nu in zicht en gezien de temperaturen die in het verschiet liggen is dat maar goed ook.

Het is erg warm momenteel al is er soms ook een korte dip met een flinke onweersbui.

Een behoorlijke temperatuurschommeling die me dit keer dan ook een flinke griep bezorgd.

Twee dagen plat met koorts, hoesten en hoofdpijn en dat terwijl we bijna het einde van de Ramadan mogen gaan vieren met Eid Al-Fitr oftewel het Suikerfeest. Na 30 dagen vasten mag er nu onbeperkt gegeten en gedronken worden en dat is te merken want iedereen ziet er op zijn paasbest uit en loopt te slepen met dozen met koekjes en schalen met lekkers…een echt feest om te eten dus!

Ik laat me als hetzover is overhalen om “please” toch even naar de riad te komen nadat ik de lieve uitnodiging van Bouchra om bij haar thuis te komen ontbijten heb moeten afslaan.

Als ik een mooie foto van Inez, de dochter in een mooie rode jurk krijg is dat voldoende motivatie om uit mijn bed te komen en een kort verfrissende douche te pakken, die me even later het zweet alweer doet uitbreken. Ik pak een taxi en wordt met veel enthousiasme door de dames ontvangen in de riad. De tante van Astrid is ook weer in het land samen met een vriendin dus leuk om haar ook weer even te zien.

In de keuken wordt er gelijk een glas sinaasappelsap voor me geperst en ik krijg een soort gruttenpap voorgezet…eten is het devies, hhh!

Het is erg rustig de eerste dag van het suikerfeest. Bijna alle winkeltjes zijn dicht en veel mensen vieren het in familiekring lijkt het.

Ook de lokale eettentjes zijn veelal dicht en Rachid appt me dat er bij hem in de buurt geen eten te vinden is dus ga ik naast wat boodschappen op zoek naar iets van een sandwich voor hem…en Inez wil maar wat graag met me mee, dus gaan we gezellig met zijn twee op pad.

Nu is Suikerfeest wel een lastige als je diabetes hebt, want dan kun je je niet al die lekkere zoete koekjes, snoepjes en drankjes veroorloven.

Maar in overleg met moeders kopen we toch een lekker ijsje…je kan niet altijd nee zeggen, toch! Zeker niet als het Suikerfeest is.

Als we op een broodje voor Rachid staan te wachten komt hij al naar ons toe en lopen we even mee terug naar de winkel met een aantal poezen voor de deur. Inez is gek op katten en wil het liefst alle katten optillen en knuffelen en met haar mooie zwarte rastakrullen trekt ze veel aandacht van de mannen in de winkeltjes. De onderweg aangeboden snoepjes slaan we af maar de leuke rode babouches en een make-up borsteltje nemen we dankbaar aan en gaan dan naar een lekker plekje op zoek om te lunchen.

Ze weet precies wat ze wil, een broodje hamburger met frietjes en een cola(zero) en die eet ze dan ook helemaal op.

De man van het restaurant biedt haar nog een crêpe met chocola aan…maar nee, doe maar een schaaltje fruit zeg ik en hij begrijpt mijn signaal maar al te goed. Dan gaan we weer terug naar de riad waar ze vol enthousiasme aan haar moeder laat zien wat we hebben meegenomen.

Een bijzonder Suikerfeest zo...eentje met een minimum aan suiker maar wel zo leuk!

Ik ben inmiddels wel doodop, merk ik en dus gauw naar huis nu, tot groot verdriet van Inez.

Maar met een dikke “Bisou” neem ik afscheid en zeg ik tot de volgend keer en dan lacht ze gelukkig weer!

Gaat het goed met "Pitra", zeg ik en ze laat me gelijk haar naar mij vernoemde pop zien die ik voor haar uit Nederland heb meegebracht.

Tot gauw princess en ik zwaai met een knipoog.

De Eid Al-Fitr duurt drie dagen en de tweede en de derde dag gaat er alweer het een en ander open en is het enorm druk op straat met mensen.

De restaurants hebben het extra druk met en toeristen en Marokkanen.

Ik ga ook de tweede dag even naar de riad omdat Astrid er een paar dagen met de kids is en drink een kopje thee met een nieuw stel gasten uit Nederland die ik tijdens de vakantiebeurs heb gesproken... tot zoals spreekwoordelijk gezegd de man met de hamer komt en ik toch een paar dagen rust moet gaan pakken om uit te zieken…maar vanavond eerst moet er eerst nog gekookt worden dus helpt Bouchra me om een Tajine voor te bereiden. Boodschappen doen is nog lastig omdat bijna alle winkeltjes nog dicht zijn en ik kan met moeite wat kefta (gehakt) bij een restaurant kopen. In een mum van tijd tovert ze een verse tomatensaus met allerlei kruiden en die gaat hup in een bakje mee in mijn tas. Zelf nog even balletjes draaien met haar meegeleverde kruiden in een zakje en in wip staat er een tajine kefte op tafel. Het is erg druk en lastig om een taxi te vinden en terwijl Rachid een taxi staande houdt koop ik nog snel wat Marokkaans brood van een kar….thuis nog even opwarmen in de tajine en klaar is Kees!

En hij is heerlijk doch behoorlijk pittig, hhh!

De volgende dag gaat het gelukkig weer iets beter en kan ik ’s avonds even met de fiets op pad met Rachid om wat te eten op een terrasje.

Mijn lichaamstemperatuur lijkt weer wat normaal te zijn alhoewel mijn thermostaat nog wel wat moeite heeft…maar ja wat wil je als de buitentemperatuur hier ’s avonds nog tegen de 30 graden ligt. Toch is het ook wel heerlijk want het waait gelukkig een beetje als we om 23.00 uur weer ‘hellend naar beneden’ op de fiets naar huis zoeven. Morgen is het weer een gewone dag en gaat alles weer open!

Nog één dagje rust en alleen even op de fiets naar de Marjane om iets te eten op een terrasje.

Rachid is bij een vriend, chef kok in een restaurant, en in goede handen en ze gaan stappen in de Budhabar.

Dus pak ik om 20 h de fiets als de ergste hitte voorbij is en ga op pad…oeps! De ketting van de fiets loopt eraf als ik terug wil fietsen na het eten om 22h en dan is er geen reparatieshop meer open, als ie al in de buurt is…dus dat wordt een avondwandeling met de fiets aan de hand bij een heldere hemel en dat is helemaal geen straf. De temperatuur gaat de komende dagen nog verder oplopen tot de 42 graden en je voelt nu al dat het erg warm wordt morgen, heel warm! Hopelijk kan mijn thermostaat het dan allemaal weer een beetje bijhouden als er weer gewerkt moet worden.

Weerzien in Essaouira...

De werkdagen in de riad beginnen steeds meer een routine te worden ook al zijn de gasten iedere keer weer anders. En het is extra leuk als er gasten komen die je kent vanuit Nederland. Als ik terug kom uit Rabat hebben we een groep dames van “Vrouw aan Boord” in de riad. Er gaan tegenwoordig nogal wat vrouwen scheep en deze non-profit organisatie is bedoeld voor alle vrouwen aan boord in de watersport om te “connecten” op en rond het water, als het maar vaart zeg maar.

Vrouwen met een zeiljacht, binnenvaartschippers, brugwachters en noem maar op.

Een leuke groep vrouwen die dit jaar een gezamenlijke rondreis in Marokko maken.

Een paar ken ik van een gezellige bijeenkomst een aantal jaren geleden bij de Beachclub & boats in Kortenhoef dus bijzonder om elkaar hier in Marrakesh weer te treffen.

Broers en schoonzussen zijn op rondreis en gaan via Meknes en Fez weer terug richting het zuiden door de ceder bossen van Azrou, het domein van de Berberapen en dan over het midden Atlasgebergte naar de zandduinen van Merzouga. Na hun woestijnavontuur komen ze via de Todrakloof, Dadesvallei en Rozenvallei weer terug richting Marrakech met nog een bezoekje aan de Kasbah Ait Bin Hadou en de filmstudio’s in Ouazarzate.

Nog een laatste nachtje in de bergen in Ourika en dan spreken we af bij het mooie 5-sterrenhotel Selman net buiten Marrakech in de buurt van twee golfbanen. Ze hebben de 4 x 4 ingeruild voor een Vito bus dus kan ik met ze meerijden naar de kust voor een paar dagen relaxen in Essaouira.

Dus pak ik eerst een petit taxi naar het vliegveld om me daarna met de grand taxi naar het hotel te laten brengen om vervolgens over te stappen in de grote zwarte bus die al voor de ingang van het hotel staat te wachten. Nog even snel een blik in de foyer van dit prachtige hotel alvorens ik naast Hassan de chauffeur op de voorstoel neer strijk. Essaouira here we come…voor een gezamenlijke afsluiter van hun mooie rondreis.

Met nog tweeeneenhalfuur rijden voor de boeg en natuurlijk een korte tussenstop bij de Arganbomen met de geiten erin. Er zijn echter deze keer geen geiten te bekennen in de kale takken van de bomen die als fotospot worden gebruikt door locale bewoners. Er blijkt een kwestie tussen de bewoners die hun geiten in de openbare boomgaarden neerzetten om wat geld bij te verdienen waardoor er momenteel een verbod is om de geiten als fotomodellen te exploiteren. Maar gelukkig is er verderop iemand die dit verbod kennelijk niet zo serieus neemt en met een paar jonge geitjes aan komt…voor in een mooie groene Argantree.

Dus krijgen we het verhaal van de arganolieproductie alsnog te horen en de belangrijke schakel die de geiten hierin zijn. Want zoals het verhaal gaat eten zij de vruchten, verteren allesbehalve de pitten en poepen die weer uit. De schaal van de pit is na deze dienst door een geit , veel zachter en kan dan gemakkelijk gekraakt worden.

De kust komt in zicht en alvorens we naar de riad rijden stoppen we nog even bij de Carrefour om wat zaken voor de lunch in te slaan en dan kunnen we eindelijk languit op de stretcher op het dakterras van ons verblijf midden in de Medina en niet ver van het strand. ’S avonds maken we een rondje door de sfeervolle straatjes en eten we op het dakterras van Taros(want daar hebben ze bier!)

En dan hebben we nog twee heerlijk dagen om te genieten van zon, zee en strand.

De volgende ochtend gaan we dan ook na een gezellig paasontbijtje richting het strand voor een stevige wandeling naar Beach & Friends. Beetje zonnebaden, biertje drinken en lunchen en dan weer over de boulevard terug. En omdat we laat hebben geluncht, eten we ’s avonds nog iets kleins bij een restaurant in de medina. Het blijkt bij toeval het restaurant te zijn waar Rachid zijn eerste horeca ervaring heeft opgedaan…of misschien is het allemaal geen toeval.

Omdat de riad vannacht is volgeboekt slaap ik een nachtje bij mijn broer en schoonzus op de bank in hun kamer, tja dat kan allemaal hier en er wordt keurig een bedje opgemaakt.

De volgende ochtend brengen we eerst een bezoekje aan de haven, visafslag en de scheepswerf.

De enorme zeemeeuwen die vechten om de visresten van de schoonmakers, de talloze vissoorten die worden uitgestald op de kramen en het binnenkomen van de vissersboten blijft altijd weer een feestje om naar te kijken. En met twee broers die graag ook een kijkje in de scheepsbouw van Marokko willen nemen kunnen we een bezoekje aan de scheepswerf natuurlijk niet overslaan. We mogen dit deel van het haventerrein danwel niet betreden, de man bij de poort geeft ons maar wat graag een rondleiding rondom het gebied en toont zich een prima fotograaf voor het maken van een paar leuke familiekiekjes. Tenslotte moet ik nog even een blik werpen in het hok met jonge hondjes als we uit de werkplaats komen en waar moeders me toch enigszins argwanend in de buurt laat komen.

Na een kleine siësta op het dakterras wandelen we weer lekker naar de beachclub voor de lunch.

Het waait vandaag minder hard waardoor we zonder al teveel zand in ons bord lekker buiten kunnen lunchen tot het weer tijd is om terug naar de riad te keren. Ik neem samen met mijn jongste broer de taxi om onze knieën enigszins te sparen. Voor nog geen euro staan we even later weer in de Medina.

Bij de winkeltjes stoppen we even als het oog van mijn broer op de zakken met kruiden valt met het bordje Viagra pour homme en Viagra pour Femme….zullen we een zakje meenemen voor bij de thee?

Ja, lol dus laten we na enige uitleg over dit Berber wondermiddeltje een paar zakjes vullen.

's avonds nog wat laatste souvenirs shoppen en van een lekker crêpe met Nutella en banaan smullen.

En dan is het tijd om alle drankjes en eten op te maken want de volgende ochtend is het alweer inpakken geblazen en maken we ons klaar voor de terugreis naar Marrakech en pakken we nog een paar laatste zonnestralen op het dakterras. Ik heb mijn oude kamer op het dakterras weer terug dus nog even genieten van het ruisen van de zee en de met veel kabaal overvliegende zeemeeuwen. Rondom zitten er allerlei nesten waar ze hun eieren aan het uitbroeden zijn. Heerlijk zoals hier de natuur weer zo lekker dichtbij is al mis ik mijn “souiri” (oorspronkelijke inwoner van Essaouira) wel dus ga ik maar al te graag weer terug naar de hectiek en drukte van Marrakech. Als om 13.00 uur de bus weer komt voorrijden is het nog even spannend want de auto wil niet weer starten. Gelukkig komen er net drie sterke mannen aanlopen die ons een flinke duw meegeven zodat we onze weg naar het vliegveld snel kunnen hervatten. Tja, en dan is het afscheid nemen op Marrakech Menara en verdwijnen de koffers inclusief familie achter de deuren van het vliegveld.

Even slikken…maar wat was het bijzonder en gezellig om ze hier te hebben en we zien elkaar weer gauw in Nederland.

Rabat Ville...

Nog een paar zaken afhandelen in de riad en dan richting het mooie treinstation van Marrakech.

Helaas nog geen hogesnelheidstrein vanaf Marrakech naar Casablanca maar het treintraject Marrakech - Rabat is in zo’n drieeneenhalf uur prima te bereizen. Het reisgezelschap bestaande uit mijn twee broers en twee schoonzussen is vanochtend vroeg om 9.00 uur al vertrokken richting Casablanca met de 4 x 4 van de zaak en Mustafa, een nieuwe chauffeur.

Eerst nog een snelle lunch op het grote plein met een broodje voor in de tas en eentje voor Rachid die net aan zijn eerste echte werkdag in de shop is begonnen. Kan ik gelijk de winkel even zien en gedag zeggen.

En dan snel op zoek naar een taxi die me op het station kan afzetten…misschien dat ik dan net de trein van 14.50 uur nog kan halen! Maar als ik een kaartje voor de trein koop krijg ik te horen dat de trein van 14.50 uur al is volgeboekt en de eerstvolgende trein vertrekt paas een uur later dus heb ik nog tijd om mijn telefoon op te laden bij de McDonalds om uiteindelijk relaxed neer te ploffen in de comfortabele stoel van de eerste klas.

Ik deel mijn treincoupe met een aantal jonge Marokkaanse mannen en dame.

Vanwege Ramadan wordt er niet gegeten en/of gedronken dus probeer ik tijdens de rit met mijn medereizigers mee te vasten. Net voor zonsondergang krijgen we van de ONCF een paar dadels en een flesje water aangeboden om de eerste honger en dorst te stillen en sta ik even later op het perron van Rabat Ville.

Het station ligt er nog als vanouds bij, de renovatie die al een paar jaar op de voorgevel staat aangekondigd is nog niet echt opgeschoten maar ook hier voelt het weer als thuiskomen en pak ik snel een taxi naar de Kasbah de Oudaias, waar ik door twee vriendelijk dames van de riad wordt opgehaald.

De familie is al geïnstalleerd in de riad en heeft een pittige dag rijden achter de rug.

Veel vertraging door files en helaas zijn ze het bezoek aan de Moskee in Casablanca misgelopen.

Dus neem ik ze eerst mee naar de boulevard waar het restaurant schip “Le Dhow” ligt waar we boven op het achterdek lekker kunnen eten met een biertje en een wijntje. Op de boulevard rijden er allerlei verlichtte autootjes rond als vermaak voor groot en klein dus is het te verleidelijk om niet even in te stappen en een paar rondjes te rijden…lang leve de lol!

De volgende dag starten we met een lekker ontbijt en gaan we richting de Kasbah de Oudaias voor een rondleiding door deze historische plek. De Kasbah is onlangs flink gerenoveerd en ook de de Andalusische tuin is weer geopend voor publiek. De eens zo bekende blauw-witte kleuren hebben plaats gemaakt voor een compleet witte uitstraling, mooi maar ook wel jammer dat het kenmerkende blauw van de zee is verdwenen nu. We sluiten de rondleiding af in de tuin en gaan dan door naar de Hassan Toren. Zij met de 4 x 4 en ik in een taxi erachteraan. Met enig omrijden bezoeken we nooit afgebouwde minaret en moskee van Rabat.

De bouw begon in 1195 met de bedoeling om het de hoogste minaret en grootste moskee van de wereld te laten worden. Toen vier jaar later de financier overleed werd de bouw stil gelegd. De toren was met zijn 44 meter nog maar op de helft van de oorspronkelijk bedoelde hoogte. Ook de moskee werd niet afgemaakt en bestaat nu alleen uit een paar muren en 200 zuilen. Ze vormen het mausoleum van Koning Mohammed V en zijn een belangrijke historische en toeristische attractie in Rabat. Het Mausoleum is echter gesloten wegens werkzaamheden maar als ze straks doorreizen naar Meknes kunnen ze daar het Mausoleum van Moulay Ismail, de rustplaats van Marokko’s meest beroemde sultans wel bekijken als een kleine troostprijs.

Vanaf de Hassantoren is er een mooie uitzicht over de rivier de Bouareg waar sinds kort twee grote prestige projecten zijn gerealiseerd. Eentje ervan is het “Grand Théâtre” de Rabat, dat met zijn 47.000 M2 het grootste theater van Afrika en de Arabische wereld is en deel uitmaakt van een ambitieus nationaal programma voor culturele ontwikkeling geïnitieerd door, hoe kan het ook anders, de huidige Marokkaanse Koning Mohammed VI. Met even verderop de 250 meter hoge Mohamed VI toren die met zijn 55 verdiepingen lijkt op een raket op een lanceerplatform. Een esthetisch boegbeeld met een hoge milieukwaliteit en innovaties waarin een luxe hotel, kantoren en appartementen zijn gevestigd. Het staat symbool voor de take-off van een project door de Marokkaanse billionare Othman Benjelloun, algemeen directeur van de BMCE bank(Bank van Afrika).

Vanaf het uitkijkpunt zien we de brug over de rivier liggen waar we straks overheen rijden naar de haven van Rabat-Salé aan de noordkant van de rivier. We worden weggestuurd van het het hoogpolige gras tapijt wat er strak en super groen uitziet. Het is zo dik dat je er flink in wegzakt maar niet de bedoeling te betreden, blijkt.

Ik zal eerst met een kleine taxi naar de standplaats voor grote taxi’s worden gebracht alvorens de oversteek naar Salé te kunnen maken dus spreken we af bij een wel heel toepasselijk restaurant, genaamd Abel.

Een drankje bestellen blijkt nog niet zo gemakkelijk aan de boulevard want het is erg rustig in de haven en veel restaurants zijn nog dicht. Maar vanaf een zonnig terras kunnen we de boten die in de haven liggen goed bekijken en intussen onze dorst stillen met een verfrissende Virgin Mojitto of alcohol vrije Pina Colada.

Dan is het tijd om afscheid te nemen want het is nog een aantal uren rijden naar Meknes.

Ik heb besloten om weer terug naar Marrakesh te gaan want heen en weer Meknes voor nog een nachtje is me net wat te ver. Dus zwaai ik de familie in de 4 x 4 uit en installeer ik me daarna lekker op een terras om wat huiswerk te doen. Maar niet zonder een appje te sturen naar een oude bekende die in Salé woont die me anders misschien weer verwijt hem niet te laten weten dat ik weer in Rabat ben, hhh! Hij is thuis maar lastig om nu iets af te spreken en iets te drinken op een terras tijdens Ramadan. Maar goed, ik heb aan mijn plicht voldaan en wellicht past het de volgende keer beter. Ik pak de tram terug naar het station in Rabat en heb nog een andere missie te voltooien naast een bezoekje aan mijn oude opleidingsinstituut. Op zoek naar het “Visa Application Centre” voor informatie met betrekking tot een visum aanvraag voor Nederland in Marokko.

Een nieuwe uitdaging en poging om Rachid deze zomer een paar maanden naar Nederland te laten komen.

Zij verzorgen de visumaanvragen voor diverse Ambassades heb ik eerder begrepen uit een gesprek met de Nederlandse Ambassade in Rabat en daar zit een veelomvattende en nauwkeurige procedure aan vast.

Het zit vlakbij elkaar in de buurt dus loop ik eerst even binnen bij de school waar ik net te laat ben voor een weerzien met de directrice maar ze brengen me graag naar de ingang van het Visa centrum.

Ook die zijn net dicht maar verstrekken me vriendelijk de contactgegevens.

Het wordt veel papierwerk en alle documenten zullen hier naar toe moeten worden gebracht, dat staat vast.

Alvorens ik weer met de trein naar Marrakech terug kan, ook deze is weer volgeboekt en dus moet ik deze keer twee uur wachten, pak ik een taxi naar de boulevard voor een lekkere paella ter afsluiting.

De trein heeft bovendien nog een klein half uurtje vertraging maar net na 22.00 uur stap ik weer uit op het perron van Marrakech. Er is werk aan de winkel…en morgen is het weer een gewone werkdag!

Family visit...

Het stond al een paar in de planning en ja, toen kwam COVID-19….

Maar wat in het vat zit verzuurt niet zeggen ze wel eens dus is de familiereis naar Marokko nog altijd een wens in de toekomst gebleven. En nu is het dan eindelijk zover dat mijn twee broers samen met mijn schoonzussen voor ruim twee weken deze kant uit komen om Marokko te ontdekken en kennis te maken met het land en de mensen waar hun kleine zusje al heel wat jaren aan is verknocht.

Dinsdagochtend staan ze al bijtijds op het vliegveld van Marrakech Menara en ze komen zo vlot door de douane dat ik mijn taxi uiteindelijk naar de riad laat rijden i.p.v. naar het vliegveld.

We starten met een gezamenlijk ontbijt samen met nog twee Nederlandse gasten die opnieuw bij ons in de riad verblijven na een eerder bezoek met het hele gezin en dan gaan we voor een eerste verkenning de stad in.

Er moeten wat euro’s omgewisseld voor Marokkaanse dirhams alvorens de gezelligheid van het het dakterras van de Kosybar op te zoeken voor een koud biertje. Het is druk ondanks of misschien zelfs wel dankzij de Ramadan. Een deel van de restaurants gaat dicht en de toeristische plekken zijn daardoor extra druk niet in de laatste plaats omdat daar de alcohol wordt geschonken. Dan gaan de dames de buurt verkennen en gaan de heren hun eigen weg. Een rondje over de Place de Ferblantiers, de Joodse wijk en een kijkje in de markthal waar ik ze een kijkje geef in de dagelijkse boodschappen en een aantal leuke winkeltjes en dan gaan we lekker chillen op het dakterras van de riad, waar de mannen al aan het bier en de rum/cola zitten.

Ik slaap de komende twee nachten in de riad om zo gezellig samen te kunnen dineren en ontbijten.

Als Mohammed even later de tafel dekt zitten we aan de Tajine met rundvlees, pruimen en vijgen.

Kip briouates vooraf en Crème karamel toe en dan vallen de oogjes aan tafel bijna dicht na een een vroege vlucht en een gebroken nacht. De temperatuur is ook ’s avonds nog aardig hoog en eigenlijk veel te warm voor de tijd van het jaar. Overdag is het ruim 35 graden dus zaak om het programma hierop enigszins af te stemmen.

De volgende ochtend starten we met een traditioneel ontbijtje in de salon en gaan we daarna met de taxi naar de noordkant van de Medina om te beginnen met een bezoek aan Dar el Bacha met daarin het Musee des Confluence. Daar worden we door een gids aangesproken voor een begeleide tour waarop ik hem vriendelijk duidelijk maak dat ik zelf de tour ga doen omdat het mijn familie is. Hij kijkt wat bedenkelijk en komt me even later vertellen dat het verplicht is om een gids te nemen…maar daar trappen we, helaas voor hem, niet in.

De mannen zijn direct onder de indruk van de enorm dikke duren en het prachtige houtsnijwerk. De combinatie met het mozaïek in het tegelwerk maakt het geheel tot een bijzonder fraai staaltje in de islamitische architectuur. Ik reserveer een plekje in het koffierestaurant in de hoop dat de buzzer die ik mee krijg over niet al te lange tijd afgaat. Als er echter na een uur nog geen respons is besluiten we onze koffie toch maar ergens anders te gaan halen. Op het knusse dakterras van “Yazel” ruilen we onze koffie gezien de hitte in een voor een iets frisser drankje. Het zit bijna naast de Jardin Secret, waar we daarna gaan genieten van de tropische en islamitische tuin, een oase van rust midden in de drukke Medina en een mooi voorbeeld van hoe het water uit de Atlas zijn weg vind naar de tuinen, huizen en Hamams van Marrakech.

In de tuin sluiten we af met panini en een koude Casablanca (Marokkaans biertje) op het terras.

Via de Soeks gaan we terug naar de Riad om even te relaxen op het dakterras.

’S avonds heb ik een tafeltje gereserveerd bij La Pergola, wat geen overbodige luxe blijkt want het zit bomvol mensen. Ook hier kunnen we lekker aan de wijn en bestellen we iets van de internationale kaart onder de klanken van de “Gnaoua” muziek.

Elke avond is er live muziek met een ander thema en vanavond is het de Marokkaanse mix van islamitische gospel en Afrikaanse, traditionele folk van de Soefi oftewel de zwarte Marokkanen, verre afstammelingen van de slaven uit West-Afrika. Zo hoor je de “guembri” een soort akoestische basgitaar en de “Karakeb”, grote metalen castagnetten, die verwijzen naar de ketens van de slaven. Majid Bekkas is hiervan één van de bekende figuren die deze Noord-Afrikaanse muziek heeft gecombineerd met andere genres zoals blues en jazz. Jaarlijks is er in Essaouira een groot Gnaoua festival wat heel veel bezoekers trekt. Een mooi moment ook om Rachid te introduceren die in Essaouira is geboren, nu niet direct iets met deze muziekstijl heeft maar meer met de klanken van de Atlantische Oceaan. We bestellen een biertje en dan even zien hoe de bediening hier op gaat reageren want normaal wordt er geen drank geschonken aan Marokkanen tijdens de Ramadan. Hij wordt er dan ook vrij snel op aangesproken en na uitleg dat hij niet aan het vasten meedoet blijkt het toch lastig om in het openbaar te drinken. Maar hij laat zich niet van de wijs brengen en drinkt zijn glas snel leeg. Zo dat hebben we ook weer gehad en kunnen we gezellig verder praten. We zijn allebei wel een beetje zenuwachtig voor deze ontmoeting maar met zijn innemende verschijning is het ijs heel snel gebroken en wordt hij warm ontvangen. We doen nog een rondje Jemaa El Fna om even de sfeer van het grote plein te proeven en dan lekker slapen.

Morgen begint de rondreis met een vertrek om 9.00 uur naar Rabat via Casablanca. De auto zit vol dus ik volg het reisgezelschap diezelfde dag met de trein. Gelukkig is er nog een plaatsje vrij in dezelfde riad dus treffen we elkaar ’s avonds rond 20.00 uur weer in Riad Dar Alia.