Als ik de deur naar het dakterras open doe komt me een koude lucht tegemoet, het is dicht bewolkt en voel ik het goed?…het motregent wat even later overgaat in een flinke bui.Voor mij de eerste regen in ruim drie weken tijd, voor Marokko na ruim zeven maanden. Ik durf te wedden dat de hele agrarische sector staat te juichen al is een bui lang niet genoeg.

Beneden staat mijn laatste Fès ontbijt klaar, mijn tassen weer gepakt en neem ik toch met enige weemoed en een dikke knuffel afscheid van Ibtissan.We hebben zulke leuke en waardevolle gesprekken gehad zoals gisteravond op het dakterras toen we samen de was opvouwden die ze voor me had gewassen. Veel respect gekregen voor deze positieve en vooruitstrevende jongedame (even oud als mijn eigen dochter) die na het overlijden van haar vader momenteel de kost moet verdienen voor haar moeder en drie jongere broers en een zusje…gelukkig met de hulp van Laurence, de Franse eigenaresse van de riad. Ik hoop dat je nog een keer terugkomt zegt ze bij een laatste zoen en wie weet…inshallah.Mijn trein vertrekt om 12.40 uur en haar broer helpt me met mijn bagage naar de taxi…ik heb ruim 6,5 uur treinen voor de boeg.

Toen koning Mohammed VI de troon besteeg werd het nationale debat over de positie van de vrouw een feit. Eerdere plannen hiervoor lagen wel al enige tijd in de koelkast maar het was de nieuwe koning die het ambitieuze plan oppakte om de Moudawana te herzien, het islamitische familierecht waar de positie van de vrouw in is geregeld. Het behandelde de vrouw tot dan toe als onmondig en rechteloos. Ze kon niet trouwen zonder de toestemming van haar vader, werd verstoten als haar man haar niet meer wilde en kon slechts een echtscheiding aanvragen bij hoge uitzondering middels moeizame en tijdrovende procedures.
Vanuit de streng islamitische hoek kwam er weliswaar fel verzet maar het plan werd warm onthaald bij de tweehonderd vrouwenorganisaties, gevormd door de hoogopgeleide vrouwen in Marokko.

Toen de koning in 2003 in het parlement verscheen met de vraag: Hoe kan een maatschappij vooruitgang boeken wanneer de vrouwen -de helft van de populatie- hun rechten geschonden zien en lijden als gevolg van onrechtvaardigheid en/of geweld, ondanks de waardigheid en rechten die hun wordt gegeven door de religie?
Kwamer een ongekend pakket aan hervormingen: verbod op uithuwelijken tegen de zin van de vrouw, geen kinderhuwelijken meer, een gelijkwaardige echtscheidingsprocedure en alimentatieprocedures onder toezicht van een speciale familierechtbank i.p.v. de zgn. adouls (Islamitische notarissen)

In het nieuwe familiestatuut hebben de man en vrouw gedeelde verantwoordelijkheid, rechten en plichten. De “gehoorzaamheid” van de vrouw aan de man verdween, de huwbare leeftijd werd gelijkgesteld van 15 naar 18 jaar en echtscheiding was een toegankelijker recht van ook de vrouw. Polygamamie is toegestaan maar alleen als de verschillende vrouwen en kinderen financieel een gelijke behandeling krijgen.

Veelbelovend volgens bepaalde opinies maar uit onderzoek blijkt dat van veel zaken weinig terecht komt door onbegrip, gebrek aan middelen, achterstanden bij de rechtbank en een hardnekkige mentaliteit bij rechters die de filosofie achter de wetgeving niet accepteren danwel respecteren.

Daarbij komt zoals Ibtissan en ook Hamid me eerder vertelden dat veel vrouwen financieel afhankelijk zijn van hun echtgenoot en de mannen niet draagkrachtig om de alimentatie te betalen, vooral als er kinderen in betrokken zijn en dus nog steeds gebonden.

Ik realiseer me dat dit hele verhaal mijn positie in de relatie met Driss extra complex maakt.Niet alleen omdat er jonge kinderen in het spel zijn maar er na al die jaren nog geen sprake is van een officiële echtscheiding. Daarbij wordt een echtscheiding -anders dan in Nederland- niet zo sneluitgesproken en gaat er dikwijls een poging (en bij kinderen soms twee) tot verzoening aan vooraf.

Voor Marokko is de wetswijziging wellicht een eerste goed stap maar er zal nog veel moeten gebeuren voor de nieuwe wet ook echt geaccepteerd en goed uitgevoerd wordt. Maar goed,wat je in eeuwen hebt opgebouwd breek je niet zomaar af, lijkt me. Het land zit weliswaarop het juiste spoor…net als ik trouwens want na een lange zit rijdt mijn trein Marrakech binnen…en hier is de lucht in ieder geval weer aardig opgeklaard.