Palmentuin…

Vandaag ben ik een dagje vrij.
In de riad is bijna iedereen uitgecheckt en vanavond komt er een groep voor in de plaats dus de komende dagen is het volle bak en morgen blijft het hele gezelschap van 14 personen eten dus volop werk te doen. Rachid heeft ook nog een vrije dag voordat hij aan een nieuwe uitdaging begint in een conceptstore van een Franse dame.
Het werk als fietsgids levert nog niet voldoende inkomen op dus is dit een welkome extra job voor de komende tijd. Daarom dus nog even van de gelegenheid gebruik maken om uit te slapen, chillen en/of samen iets leuks te doen.

Maar het loopt allemaal weer anders dan gepland want ik ben nog maar net wakker of er komt een wijziging in het diner door van de 14 gasten.Of ze i.p.v. morgen ook vandaag mee kunnen eten dus neem ik zo snel mogelijk contact op met Bouchra om haar op de hoogte te brengen van deze wijziging. Ze is vandaag alleen in de keuken en moet daarnaast ook de kamers doen. Collega Bouchra is vrij en Soukaina heeft ons inmiddels weer verlaten door allerlei omstandigheden. Dat wordt dus heel veel Couscous voorbereiden en dat op de tweede dag van de Ramadan.
De eerste dagen zijn het meest lastige voor ze en je merkt dat het energieniveau gelijk een stuk lager ligt dan voorheen.
Maar dapper en lief als ze is laat ze mij proeven van de lekkere gerechten die ze maakt voor de gasten. Eet, eet zegt ze dan, jij moet gewoon eten, hoor. En het komt goed hoor, ik ga voor iedereen couscous maken.

Dan komt ook de planning van Rachid in het geding. Hij wordt na zijn twee tours van gisteren weer gebeld door Pikala voor een fietstour in de middag. Dus na een redelijk rustige ochtend besluit ik dan maar een middagje alleen op pad te gaan en zit ik om 14.30 uur op de fiets richting de Palmeria, de palmenoase die nog iets noordelijker van de stad ligt dan mijn huis. Maar die nu iets makkelijker is te bereiken met en op een fiets.
Het is nog steeds boven de 30 graden maar er is gelukkig een windje en ik heb twee kleine flesjes water mee voor als het echt nodig is. De palmentuin staat al enige tijd op mijn verlanglijst dus laat ik deze kans niet onbenut. Ongeveer 5 km fietsen moet te doen zijn en op de terugweg is het hopelijk al iets minder warm.

De Palmeraie is een palmoase van enkele honderdduizenden palmbomen net buiten de stad. Ook wel bekend als het Beverly Hills van Marrakech.Je vindt er naast heel veel palmbomen ook enkele luxe hotels, kuuroorden en golfbanen.

-Het palmenbos strekt zich uit over een oppervlakte van ongeveer 8 vierkante kilometer. De oudste gevonden legenden verwijzen naar de Marrakech Palm Grove als een grote palmentuin, aanlegd op het bevel van Sultan Yussef Ben Tachefine. Op zoek naar land om zijn dynastie van Almoraviden te vestigen, kampeerden de sultan en zijn soldaten in de vlakte van de Haouz, waar zij dadels aten waarvan de zaden op de grond werden gegooid. Waardoor er bomen groeiden en er eeuwen later een weelderige tuin is ontstaan-

En er zijn dromedarissen waar de toeristen een ritje op kunnen maken.Onderweg kom ik langs het Mohammed VI watermuseum, waar ik eerder al eens een bezoekje aan heb gebracht dus fiets ik door naar de afslag die richting de palmentuin gaat en maak ik een korte stop bij Menara plants waar onder groene netten vele soorten planten en bomen te koop worden aangeboden.
De intratuin van Marrakech, zeg maar.
Het is heerlijk om even verkoeling te zoeken onder het zonwerende doek tussen de grote hoeveelheid plantensoorten en de geur van jasmijn maar nog veel leuker wordt het bij mijn volgende stop waar ik een aantal jonge dromedarissen spot tussen de luierende ouders. De begeleider staat met een flesje melk in zijn hand en verteld me dat hij een jonge dromedaris aan het voeden is omdat ze niet sterk genoeg is om te kunnen staan en daardoor niet kan drinken bij de moeder. Vijf dagen oud is ze en ze ligt met haar enorm lange benen in de schaduw onder een boom.Ze laat zich gemoedelijk door mij aaien, al komt moeders wel even poolshoogte nemen met veel kabaal.
Maar ze laat me toe om even door de zachte krullen op het hoofd van haar jong te kroelen. Ik bedank de man en geef hem een aantal dirhams.Ik hoop dat ze het redt en sterk genoeg wordt om op eigen benen te staan.

Dan vervolg ik mijn weg richting richting het golfresort Rotana wat bestaat uit een golfbaan met clubhuis, een vijf sterren golfhotel, een openlucht zwembad NikkiBeach en nog een aantal horeca gelegenheden. Onderweg stop ik nog voor een kijkje in Palace Mehdi, een voormalig paleis in privébezit waar nu een hotelaccommodatie vanis gemaakt.
Super de luxe met een prachtige tuin met zwembad maar geen gast te bekennen. Kati, een dalmatiër bewaakt de ingang maar veel meer dan het personeel hoeft ze niet in de gaten te houden.

Het openlucht zwembad behorend bij het Rotana resort is helaas nog dicht maar in het hotel kan ik een kijkje nemen en even aan het zwembad neerstrijken en daarna wordt ik met een auto naar het clubhuis van de golfbaan gebracht om met eigen ogen te zien hoe groen de 18 holes erbij liggen en bezoek ik de winkel cq. receptie voor enigeinformatie.Het gebied is vernoemd naar de Oeud Issil, de droogliggende stroom die door het dorre landschap loopt en gevuld is met zwerfafval i.p.v. van water.
Er zal veel water mee gemoeid gaan om de de tuinen en golfbanen hier groen te kunnen houden en de zwembaden te kunnen vullen.Water wat een relatief kostbaar en schaars goed is in dit land. Ten noorden van het gebied ligt de Tensift rivier die mogelijk nog wel over het nodigewater beschikt.

In tegenstelling tot het paleis is het hier redelijk druk met voornamelijk oudere gasten die ook al is het Ramadan gewoon met een biertje/drankje aan het zwembad zitten.
Ik wordt weer keurig teruggebracht naar het hotel waar ik mijn fiets heb gestald. Een half uurtje fietsen en ik ben weer thuis. De prayer bij zonsondergang laat zich horen…er mag weer gegeten en gedronken worden…tot de zon weer opkomt!

Ramadan

Mijn huid is wel aan een beetje zon toe merk ik en ook mijn conditie heeft baat bij de fietstocht in de ochtend naar de riad. Al is Marrakech op zich een vlakke stad toch merk ik op de fiets dat de weg naar huis een stuk lichter en sneller gaat en dat er toch een kleine stijging/daling in de heen/terug weg zit. De kilometers lange Boulevard Allal al Fassi met veel winkels en restaurants is een drukke route naar Casablanca. Het contrast tussen de palmbomen langs de weg en de sneeuwtoppen van het Atlasgebergte op de voorgrond hebben iets weg van een spinning decor uit de sportschool. Bergen die maar niet dichterbij lijken te komen maar die een verkoelend effect hebben op het zonnetje wat al lekker begint te branden terwijl het flink doortrappen is. Bij Bab Doukala, het busstation en de 7 beschermheiligen van Marrakech fiets ik de medina binnen. Ongeveer op de helft, manoeuvrerend tussen alle auto’s, taxi’s, brommers, fietsers, koetsen en wagens met voorgespannen paarden en/of ezels door. De chaos van de stad laat zich nergens zo goed zien als in het verkeer en het enige wat je daar mee kan doen is …go with the flow. Soms boven op de rem voor een stoplicht of een taxi die plots stopt om mensen op te pikken.

Het is lente en dat is duidelijk te zien. De Bougainvilleas bloeien overal uitbundig en als je ’s avonds weer naar huis fietst ruikt het heerlijk naar, ik denk Jasmijn of een andere net zo heerlijk geurende bloem.

Toch lopen de temperaturen al aardig op, soms ruim boven de 30 graden terwijl het eigenlijk de tijd van de regen is. Maar veel regen valt er momenteel niet en de dekbedden kunnen weer in de opslag want ook de koude nachten lijken voorbij.

Sinds gisteren is de klok een uurtje achteruit gegaan en is er nu een uur tijdsverschil met Nederland en dat betekent dat de Ramadan binnenkort begint. De negende maand van de Islamitische kalender waarin vasten, bidden, reflectie en de gemeenschap centraal staan.

Voor mij de allereerste keer dat ik die in Marokko ga meemaken.

Heb deze tijd altijd bewust vermeden dus ben benieuwd hoe me dit gaat bevallen.

Misschien dat ik een dagje mee ga vasten uit solidariteit…maar eerst wordt er hard gewerkt aan een drankvoorraad, want de verkoop van alcohol in de winkels wordt tijdens deze periode gestaakt dus zaak om het een en ander op voorhand in huis te halen. Dus zijn de flessen wijn en blikken bier niet aan te slepen en raken de schappen in de drankwinkels al aardig leeg. Toch blijkt het allemaal wel mee te vallen, als ik op verzoek van een aanstaande gast uit Zwitserland een aantal flessen goede Marokkaanse wijn ga kopen bij Victoria, de Marokkaanse slijterij. Tenminste als je buitenlander bent, want dan kun je op vertoon van je paspoort ook tijdens de Ramadan in de winkel terecht voor een alcoholisch drankje en ook de meeste hotels en restaurants die voorheen ook drank schonken blijven dat tijdens de vastenmaand ook doen, mits je niet Marokkaans bent. Maar hoe dan ook, een kleine voorraad alvast inslaan, kan vast geen kwaad.

Het komende weekend gaat de klok in Nederland weer een uur vooruit ivm de zomertijd en is het tijdsverschil twee uur.

In de riad is het lekker druk en ook met zeven man personeel blijft er altijd wel genoeg te doen.

De ene dag sta je aan de servicebalie bij Maroc Telecom omdat de vaste telefoonlijn het niet doet en de andere dag sta je met een zak vol naaiklussen in de Mellah (Joodse wijk) om de nodige bedrijfskleding en linnengoed te laten repareren en om een offerte op te vragen voor nieuwe gordijnen op de eerste verdieping van de patio en de pergola op het dakterras waar de jacuzzi onder staat. Moet er last minute nog boodschappen worden gehaald omdat er extra gasten mee blijven eten of staat er ineens controle voor de deur die naar allerlei papieren komen vragen. Geen dag is saai en het werken in dit klimaat is best vermoeiend ook als is het werktempo niet bijzonder hoog. Dus probeer ik op tijd naar huis te gaan en in ieder geval één dag in de week vrij te zijn. De overige dagen spaar ik dan op om als er straks familie komt een aantal dagen mee op reis te kunnen…en ook weer iets meer en anders van het land te zien dan alleen Marrakech.

Pikala…

Pikala…betekent fiets in het Marokkaans en voor wie al een keer in Marrakech is geweest en een fietstocht heeft gedaan is de kans groot dat dit bij, het door de Nederlandse Cantal opgerichte, Pikala Bikes was.
Ze vertrok in 2016 met haar eigen fiets en al haar spaargeld naar Marrakech en verscheepte kort daarna tachtig afgedankte Hollandse fietsen, die ze middels een sociaal educatief project weer een nieuw leven gaf. Een initiatief dat jongeren opleidt tot vakmensen, werkgelegenheid creëert en mobiliteitsarmoede bestrijdt.
Toevallig dat op dat moment ook de klimaattop in Marrakech was en de Marokkaanse overheid de stad groener wilde maken, dit gafhaar de kans om samen met de overheid en de Nederlandse Ambassade samen te werken aan haar plan om de inwoners de mogelijkheden van de fiets te laten zien in plaats van vervuilende scooters.

We werken als Riad samen met Pikala Bikes omdat ze fietsen aan toeristen verhuren en rondleidingen geven en ik heb een aantal jaren geleden al eens een kijkje genomen in de werkplaats en de verhuurlocatie hier in de stad.Maar het lijkt nu alsof Pikala danwel de fiets een wat grotere rol in mijn cq. ons leven gaat spelen.

In eerste instantie omdat ik nu toch eindelijk een eigen plekje heb gevonden om te wonen. Een mooi en ruim appartement in de wijk Daoudiate die weliswaar een stuk verder van de riad afligt dan mijn eerdere plek. Maar er staat een fiets in het appartement dus misschien een hint om voortaan maar met de fiets naar het werk te gaan, hhh.
Het appartement is van een Nederlands/Marokkaans stel die sinds de Coronatijd weer in Nederland zitten en blijzijn met een betrouwbare huurder.
Het is even fietsen - zo’n 8 km - maar dan heb je ook wat tegen een redelijke prijs.En anders is het mogelijk om een taxi te pakken vanaf de filmacademie.

De wijk ligt in het noorden van Marrakech en huisvest o.a. de universiteit en het ziekenhuis van de stad. Tussen de Majorelle tuin en de palmen oase buiten Marrakech in.
Rustig, schoon en nieuw en op loopafstand van grote winkels zoals de Marjane, Decatlon, Kitea(Marokkaanse Ikea).
Met twee slaapkamers, badkamer, keuken, twee balkons en een moderne ingerichte salon met een bank van Marokkaans formaat, dat dan weer wel. Een grote smart tv en wasmachine wat als een luxe hier geldt. Boffen dus met deze fijne plek al is het wel heel wat anders dan het vorige Marokkaanse huis midden in het hart van de Souks.

Daarnaast heeft Rachid al enige tijd tijd contact met Cantal en Pikala omdat hij graag als fietsgids bij het bedrijf aan de slag wil.Tijdens een ontmoeting in de shop van Riad El Fenn is daar het eerste contact gelegd en na enig contact heen en weer is hij nu als gids in opleiding bij het bedrijf.
Dus zit ook hij regelmatig op de fiets om tours mee te begeleiden en wil ie maar wat graag zijn Nederlands verbeteren. Nou, komt dat evenmooi uit..en dus zitten we ‘s avonds samen gezellig aan de studie, hhh!

Het is momenteel weer lekker warm dus is fietsen hier vooralsnog geen straf, al moeten er wel eerst een paar banden opgepompt en mogelijk geplakt. Dus op zoek naar een mannetje die kan repareren en een degelijke fietspomp…en een goed fietsslot, niet te vergeten.Ik kan tot die tijd de mountain bike van de riad gebruiken want die staat ongebruikt, ook met een lekke band alleen maar in de weg in het kantoortje van de riad.Ook eerst even laten plakken dus!

Naast het werk in de riad kan ik zo nu en dan ook met gasten op pad voor een lunch en/of rondleiding door de stad. Een bezoekje aan een paleis en/of tuin dus dat geeft de nodige afleiding van de redelijk vaste routine in de riad. We zijn momenteel met zijn zevenen. Aziz is weer terug en met drie meiden in de keuken en de kamers, Mohammed en een stagiaire zijn we volop bemand en is er tijd om ook wat andere zaken te structureren zoals de administratie van de cashflow, het repareren van de parasols, nieuwe gordijnen op de eerste verdieping van de patio en een vaste telefoon die al een tijdje niet meer werkt. De oude riad is een sfeervolle en bijzondere werkomgeving maar het is ook een oud huis met de nodige mankementen, elke dag weer.En dan is het heerlijk om na een intensieve werkdag thuis te komen op een eigen gezellige en fijne stek…in afwachtingwat de volgende dag weer met zich meebrengt.

De lust en de last van verboden liefde...

Een eigen huis, een plek onder de zon…

En altijd iemand in de buurt die van je houden kon…het liedje van Rene Froger speelt soms weer even door mijn hoofd tijdens de zoektocht naar woonruimte in Marrakech.

Anders dan in Nederland ligt hier niet het probleem dat er geen woonruimte beschikbaar is maar de prijzen voor buitenlanders in Marrakech zijn veel hoger dan de prijzen voor Marokkanen.

Het lijkt wel of de prijs mede afhankelijk is van wat men denkt dat je kunt betalen, alhoewel ook de locatie een rol speelt.

Hoe verder buiten de stad, des te goedkoper het wordt maar daarentegen moet je dan wel elke dag met een taxi of ander vervoermiddel naar de stad of werk. Het valt dus nog niet mee om een geschikte en betaalbare plek te vinden om weer voor een paar maanden neer te strijken. Lange termijn prijzen zijn vaak gebaseerd op een huur van minimaal een jaar en de kortere termijn prijzen zijn relatief enorm hoog.

Een heel ander aspect waar je mee te maken krijgt zijn de zgn. huisregels en dan met name die waar het de man-vrouw verhoudingen betreft. Als wederhelft van een echtpaar is het allemaal niet zo moeilijk en als ongetrouwde buitenlanders is het over het algemeen ook prima te doen. Maar wanneer er sprake is van een gemengde relatie tussen een Marokkaan en een buitenlander, die niet zijn getrouwd dan wordt het allemaal ineens een stuk ingewikkelder. Traditioneel gezien zijn in Islamitische culturen mannen en vrouwen niet strikt van elkaar gescheiden maar het is niet gebruikelijk om vrienden van het andere geslacht te hebben.

En ondanks dat het steeds gebruikelijker is in Marokko om sex buiten het huwelijk te hebben verbiedt de Marokkaanse wetgeving het officieel nog steeds. Artikel 490 van het Wetboek van Strafrecht zegt namelijk dat volwassenen die buiten het huwelijk om gemeenschap met elkaar hebben, een maand tot een jaar celstraf kunnen krijgen. Waarbij een “heterdaadje’ in de praktijk best lastig is te betrappen.

Gemakkelijker is het om te voorkomen dat er gelegenheden kunnen worden gecreëerd dus is het formeel niet toegestaan om als ongetrouwd Marokkaans of gemengd stel samen te zijn of het nu om wonen, verblijven en/of reizen gaat.

Toch zoals bij veel andere zaken is de praktijk een stuk weerbarstiger en gebeurt er intussen van alles.

Maar wettelijk gezien wordt het gezien als een vorm van prostitutie -ook al wordt of krijg je er niet voor betaald- en dat is strafbaar in Marokko.

Nou moet ik eerlijk bekennen dat het niet vanzelfsprekende karakter dat alles hier zomaar kan best ook een spannende en leuke kant heeft maar het wordt een stuk lastiger als je op zoek bent naar woonruimte en weet dat je daar eigenlijk niet iemand van het andere geslacht mag ontvangen, tenminste geen Marokkaan. Engels, Duits e.d. is allemaal geen probleem maar de sociale controle onder Marokkanen is groot.

Wat buitenlanders hier doen dat is hun eigen verantwoordelijkheid wordt me duidelijk verteld als ik voor een paar dagen even een tussenstop moet maken in een appartement omdat de riad zit volgeboekt.

Ik wordt vriendelijk ontvangen door de eigenaar samen met zijn vrouw -een gynacoloog nog wel- in het appartement waar de huisregel duidelijk wordt uitgelegd. Alleen buitenlandse ongetrouwde stellen zijn welkom.

En ook bij de security guard wordt het ’s avonds duidelijk dat Marokkaanse visite niet is toegestaan.

Nou dan maar verplicht de kroeg in, Mulligan dit keer, een Ierse pub …waar we onze verboden liefde met een paar biertjes gaan beklinken.

Daar lijkt het allemaal wel weer mee te vallen met drank, muziek, dans en een snelle maar stevige zoen.

Eenmaal buiten krijgen we op weg naar huis van een jongeman een roos aangeboden want die ziet wel dat hier meer aan de hand is.

Hij lacht als hij ons ziet maar we bedanken hem met een paar dirham en nemen de bloem niet aan.

Stel je voor dat we op straat betrapt worden met een rode roos, dan hebben we pas echt wat uit te leggen.

Met behoorlijke tegenzin nemen we afscheid van elkaar wetende dat seksuele vrijheid nog ver weg is in Marokko ook al staat artikel 490 al enige jaren onder druk van verschillende mensenrechtenorganisaties.

Hoe lang dat nog gaat duren….volgens Rachid nog heel lang, hhh!

Essaouira...the city of wind and love

De eerste week zit er alweer op en het zoeken naar een appartement wil nog niet echt opschieten.

En ook al zitten er voordelen aan het verblijven in de riad het betekent ook dat er weinig echte vrij tijd en nauwelijks privacy is

dus hoogtijd om een kleine escape te organiseren voor de drukke tijd straks weer aanbreekt.

Het zware winterweer in de Atlas lijkt wat te zijn bekomen en de bergpas is inmiddels weer geopend dus de reizigers kunnen weer veilig de berg over richting de woestijn en ook de temperaturen in Marrakech zijn weer een stuk aangenamer.

Mustafa’s verhaal is gelukkig dan ook goed afgelopen de gasten zijn de berg over en de sneeuw lijkt op zijn retour.

Toch schommelt het weer nog steeds en zakt de temperatuur soms zomaar weer met zo’n 10 graden.

Maar aan de vogels te horen is het voorjaar op komst en aangezien de weersverwachtingen voor de komende dagen goed zijn…wat is er dan heerlijker dan een paar dagen kust, even weg uit het stoffige en chaotische Marrakech voor een rendez-vous.

Het wordt Essaouira, het charmante witte pareltje aan de Atlantische kust als je het mij vraagt.

Ik kom er al sinds een aantal jaren en steeds weer graag terug.

Deze kleine ommuurde vissersplaats ligt 180 km ten westen van Marrakech, is prima te bereiken met een grand-taxi en/of bus

en last bus not least, de geboorteplaats van Rachid.

De ambachtelijke scheepswerven en vissershaven zijn het hart van de stad en maken het uniek.

De belangrijkste activiteit is de visserij alhoewel het toerisme in steeds sterkere mate toeneemt

en het staat tevens bekend om o.a. de arganolie en meubelmakerij, met name in thuya-(wortel)hout.

Rond deze tijd is het er nog vrij rustig en ik laat me natuurlijk graag mee op sleeptouw nemen door een echte “souiri”.

Lekker een paar dagen uitwaaien aan het brede strand en genieten van de mix van Portugese, Franse en Berberse militaire bouwwerken.

Het meest indrukwekkende deel is wel de Skala de la Kasbah, de 200 meter lange vesting omgeven door de muren die de stad beschermen tegen de zee en de vele kanonnen die het onheil buiten de stad moesten houden in vervlogen tijden. Logisch dat dit eerder het decor was van de Games of Thrones serie.

De grand taxi brengt ons in zo’n 2,5 uur ter plaatse waar we eerst even stoppen bij de Carrefour voor wat wijn, bier en ontbijtspullen en pakken daarna een kleine taxi naar de medina. Ook hier voelt het altijd weer een beetje als thuiskomen en heerlijk om weer de zilte lucht van de oceaan te kunnen opsnuiven. Het wemelt er van de zeemeeuwenvooral rond de visafslag en de medina ziet er weer vrolijk en opgeknapt uit.

Gelukkig weer veel beter als de laatste keer toen ik er was in de Coronatijd.

Als we bij het appartement aankomen zijn de dames nog druk aan het schoonmaken dus gaan we samen eerst vanaf het dakterras genieten van het uitzicht over de zee en shoarma halen om de grootste trek te stillen. Het is hem weer net als in Taghazout gelukt om een fijne plek met een fantastisch uitzicht te vinden…do you like it, vraagt ie nog. No, i don’t like it zeg ik…I love it, wow!

Het is een kleine maar mooi en modern ingerichte studio/appartement met authentieke details zoals een deels houten plafond en een gerenoveerd traditioneel keukentje met uitzicht over een stukje strand met rotsen waar het zeewater tegenop spat en aan de zijkant een stukje skyline en het einde van de skala. Als de dames alles schoon en fris hebben opgeleverd en de deur achter zich dichttrekken zijn we eindelijk weer even samen…en daar mag op gedronken worden.

Na een korte siësta pakken we een taxi naar het zuidelijkste stuk strand waar een aantal leuke strandtenten zitten.

O.a. mijn favoriet Ocean Vagebond die vanavond helaas dicht is. Maar bij het naastgelegen Beach & Friends brandt licht en wordt er goede muziek gedraaid en staat er, hoe kan het ook anders, een ruime keuze aan vis op het menu. Rachid is een echte viseter, wat denk ik niet zo gek is als je uit een vissersfamilie komt. Zelf heeft ie nooit gekozen voor het werken op zee als is ie net zo dol op water als ik.

Jarenlang heeft ie gewerkt in een shop waar ambachtelijke producten werden verkocht totdat de winkel ging sluiten en hij genoodzaakt was om ander werk te zoeken. Het was het moment dat hij voor het eerst ging werken voor een riad.

Het is voor hem heel anders om weer terug te komen dan voor mij want er liggen veel veel herinneringen, goede en minder goede.

Via het strand lopen we terug en halverwege komen de Gnaoua muziek klanken ons tegemoet.

Op het dakterras van restaurant "The Roof Top" speelt een bandje dus gezellig om nog even een kop koffie/drankje te gaan halen want verder

is het nagenoeg uitgestorven in de stad op een klein aantal toeristen na.

De volgende dag is het eerst een beetje mistig maar als het zonnetje erdoor breekt is het heerlijk met een lekker windje.

Essaouira wordt niet voor niets ook wel the wind city genoemd en het kan er behoorlijk hard waaien. Maar vandaag houdt de wind zich redelijk gedeisd al trekt die in de loop van de middag wel verder aan. Eerst lekker uitslapen en een ontbijtje uit eigen keuken om vervolgens neer te strijken op het terras van Tarros met het uitzicht op de vissershaven. We treffen nog een goede bekende van hem die we even groeten in zijn shop.

En dan koffie…eerst koffie en genieten van het zonnetje voor het weer tijd is om terug te keren naar Marrakech.

We besluiten om met de bus van Supratours terug te gaan, die doet er zo’n drie uur -half uurtje langer-over maar reist toch net iets comfortabeler dan de gedeelde grand-taxi waar we regelmatig even moesten stoppen voor een plaspauze van de mannen, hhh!

Als we de stad uitrijden wemelt het van de kite-surfers op het strand en in het water, het lijkt wel of er een wedstrijd of evenement is.

De zon schittert en laat een prachtige zilveren glans achter...niet alleen op het water.
Als we bij het treinstation in Marrakech uitstappen is het al een poosje donker en gaan we aan de overkant van de straat eerst wat eten en voetbal kijken op het terras. Liverpool tegen As Roma….totdat de ontvangst van de TV het begeeft…een goed moment om naar huis te gaan.

We nemen afscheid in de taxi en gaan ieder weer onze eigen weg.

Pff, ik hoop echt dat er binnenkort zicht op een eigen plekje komt...

Er was eens...een galadiner & heel veel sneeuw

Ruim tachtig vertellers uit de hele wereld zijn momenteel een week aanwezig in de stad tijdens de tweede editie van het Marrakech Internationale sprookjes/verhalen festival.

Het festival wordt, net als het World Storytelling Cafe in Marrakech, georganiseerd door meesterverteller John Row.

Dat het plaats vindt in Marrakesh, heeft wellicht alles te maken met de eeuwenoude traditie van verhalen vertellen in deze magische rode stad.

Een traditie die zo oud is als het Atlasgebergte en die dagelijks nog in ere wordt gehouden op het grote plein.

Daarnaast is de middeleeuwse ommuurde stad met zijn historische riads en binnentuinen natuurlijk een unieke en prachtige setting voor zo’n soort evenement. Er zijn voorstellingen in cafe’s, musea en Riads maar ook workshops, educatieve activiteiten met vooral veel gezelligheid.

Op het Jemaa El Fna plein staat een mooie grote bedoeinentent en in o.a. Café Clock, het World Storytelling Café, Hennacafe kun je gratis binnenstappen voor een bijzonder verhaal. Maar er wordt ook kleding ingezameld die vervolgens in de omliggend dorpen wordt uitgedeeld en de soepkeuken van het Hennacafe die tijdens de Corona pandemie veel mensen van een gratis maaltijd heeft voorzien gaat ook nu weer maaltijden serveren. Ondanks het motto dat ze mensen liever een hengel geven dan een vis. Daarom geven ze bv. ook gratis onderwijs aan de gemeenschap.

Als Riad ondersteunen we het festival door een gratis kamer ter beschikking te stellen aan één van de deelnemende storytellers en als dank hiervoor worden we uitgenodigd voor het galadiner in de Palmeria op vrijdagavond…dus staat ons een mooi feest te wachten.

Op woensdag arriveert mijn Dades collega uit Nederland, Hanneke!

We hebben samen de vakantiebeurs gedaan en ze komt nu naar Marrakech om een reis te gaan begeleiden eerst samen met Astrid en daarna alleen. Ze is eerst een paar dagen in Marrakech dus kunnen we samen de stad in. Ze arriveert samen met een stel met twee kleine kinderen uit Den Bosch, een oude bekende van Astrid. Het jongste kind van 3 jaar stelt zich op een onvergetelijke wijze voor als ik vraag hoe hij heet: Flint….met een G zegt ie en we liggen allemaal dubbel met een gestolen hart, hhh. We nemen ze mee de stad in voor een korte rondleiding en drinken een wijntje in de Skybar van Mabrouka. In de glazen lift maken we een korte droomvlucht naar het dakterras van de prachtige riad. Het is net een fata morgana zegt Hanneke en de kinderen kijken verwonderd door het glas van de lift. Alhoewel het te koud is op het buitenterras is het wel de moeite waard om er even van het uitzicht te genieten over de stad. Daarna gaan we terug naar de riad voor het diner en ga ik nog even de stad in voor het opladen van mijn data- en beltegoed.

De volgende ochtend gaat de familie samen met Hanneke en een gids op pad en heb ik eind van de middag een bezichtiging van een appartement staan. In Gueliz dit keer dus pak ik een taxi naar de nieuwe stad naar het hotel tegenover het appartement waar Rachid op me wacht en even later de man met de sleutel komt. Het is een ruim appartement op de vijfde verdieping maar er zijn wel wat zaken die aandacht mogen dus ik geef aan dat ik interesse heb mits er een aantal dingen worden gerepareerd. Na lang bellen met de eigenaresse spreken we een prijs af en maken we een afspraak met de dame in kwestie om de dag erna het contract rond te maken. Dan app ik Hanneke om gezellig met ons mee te komen eten en wat drinken. Kan ze gelijk het moderne Marrakech ervaren. We spreken af bij La Taberna voor een drankje en gaan daarna bij My Kechmara, wat eten.

Het is een modern en trendy restaurant/bar met een rooftop met een internationale keuken, drankjes en een goede DJ die Latijns-Amerikaanse muziek draait….dus een heerlijk vibe en fijne gesprekken, een aanrader!

Aan het eind van de avond pak ik samen met Hanneke de taxi terug naar de riad.

Wat een andere beleving van Marrakech is het hier zegt ze en ik snap nu ook wat je in Rachid ziet.

Mohammed is gelukkig nog wakker als we op de deur van de riad kloppen en dan kunnen we rond 2.00 uur eindelijk ons bed inrollen.

De volgende ochtend gaat het Nederlandse gezin met auto en chauffeur richting de woestijn, tenminste als ze de bergpas over kunnen.

We hebben gehoord dat het er flink sneeuwt en de weg zo nu en dan geblokkeerd wordt omdat het te gevaarlijk is. Astrid was van plan naar Marrakech te komen met de kinderen en de auto maar ziet het niet zitten om te gaan rijden. Mohammed (haar man) is diezelfde nacht nog gestrand en moet in de bergen blijven overnachten. Er komen foto’s en filmpjes langs van auto’s die helemaal zijn ingesneeuwd met passagiers en al en er zijn ongelukken gebeurd. De sneeuwhoogtes lopen op tot 1,80 meter en na een verwoedde poging komt het Nederlandse gezin dan ook weer terug van weggeweest. Je kunt het je niet echt voorstellen als je hier in Marrakech net nog een leuke fietstocht hebt gemaak waar de jas bij uit kon.

Samen met Hanneke een fiets gehuurd bij Medina Bikes waar je op verschillende plekken in de stad een fiets kan ontgrendelen uit de stalling.

We wilden het systeem uitproberen en de fietsroute die ze heeft uitgewerkt voor de Time to Momo gids testen. Vanaf de Koutoubia naar het *****sterrenhotel Mamounia, leuke winkels en een drankje op een dakterras van een conceptstore met uitzicht op het hotel van Christiano Ronaldo. We zijn nog niet eens op de helft als ik een appje krijg waarin de prijs van het appartement ineens met 100 euro is gestegen, dus die afspraak van vanmiddag laat ik maar aan mijn neus voorbij gaan en we besluiten de fietsen te stallen en lekker in de kussens te zakken met een wijntje op het dakterras bij Cafe Arabe. Met daarna nog even een kijkje in het Hennacafe voor een “korte story” en langs het World Storytelling cafe waar het programma van die dag net zo’n beetje is afgelopen. Endan moeten we echt terug naar de riad en ons gaan omkleden voor het galadiner van vanavond.

We worden opgehaald door Mustafa die ondanks zijn stevige auto en chauffeurskwaliteiten de rit over de pas niet kon maken vandaag dus kan hij ons naar de Palmeria brengen naar het evenementen terrein waar het feest zich vanavond afspeelt. De setting is sprookjesachtig met een grote vijver in het midden, verlichtte palmbomen in allerlei kleuren, bedoeinententen en vuren en een muzikaal onthaal over de rode loper in het zand. We kunnen zelfs een ritje op een kameel maken…maar onze jurken zijn daarvoor een beetje te strak, hhh. In een grote ronde rode tent staan prachtiggedekte tafels en stromen er de meest uiteenlopende mensen binnen.

Storytellers en dichters uit de hele wereld, in bijzondere kleding en gewaden.

Er wordt gegeten, gezongen en gedanst en natuurlijk verhalen verteld. Een van de storytellers komt bij ons aan tafel zitten en we krijgen een mooi verhaal te horen over een koning die zijn paleisaan een van zijn drie kinderen wil nalaten en die hiervoor een moeilijk opdracht krijgen…

we zijn aan zijn lippen gekluisterd. Dan krijg ik een telefoontje van Mohammed dat Mustafa op ons staat te wachten en moeten we het feest snel verlaten want er moeten nog gasten van het vliegveld worden gehaald. We nemen afscheid van de organisator en rennen op onze hakken door het zand naar de 4 x 4van Mustafa die ons weer veilig bij de riad afzet.

Wat een feest, wat een dag en wat een verhalen. Het verhaal van de koning en zijn paleis liepin ieder geval goed af maar het verhaal van Mustafa die een Nederlandse familie over de bergen moet gaan brengen kent nog een open eind…..maar wordt vervolgd

Back for Valentine...

Vijf weken Nederland lijkt in het begin een hele tijd maar na een week vakantiebeurs, weerzien met familie/vrienden, zakelijke en gezellige bijeenkomsten en het vieren van je 58 ste verjaardag vliegt de tijd -gelukkig- snel voorbij en ben ik net op tijd terug voor Valentine…dus een mooie timing voor een liefdevolle landing in Marrakesh.

Nou was die op het laatst wel een beetje “bumpy” maar ondanks een kleine vertraging in Amsterdam stond ik ruim 3,5 uur later toch veilig en wel- inclusief gitaar- weer op het Marrakech Menara vliegveld. Mustafa, komt me tegemoet als ik bepakt en bezakt de aankomsthal uit kom. Gelukkig herkent hij mij want het valt niet mee om een bekend gezicht te vinden tussen alle mensen die met bordjes staan te wachten om hun gasten op te halen. De temperatuur is prima al vallen er een paar kleine spetters maar dat mag de pret niet drukken om straks gezellig de stad in te gaan.

Maar eerst naar de riad waar Mohammed me met een dikke knuffel en een traditioneel kopje Moroccan tea met zoete lekkernijen ontvangt. Het is goed dat je terug bent zegt hij want het is best druk geweest en ik kan dan een beetje uitrusten. Maar eerst heb ik zin in iets te eten en als ik snel ben kan ik nog net voor 23.00 uur ergens wat bestellen voor de keuken dicht gaat dus spreek ik af bij La Pergola…met Rachid natuurlijk, die me even later met zijn innemende lach weer helemaal thuis laat voelen.

Na een paar biertjes dan eerst weer terug naar de riad want morgen gaat de jacht naar een ander appartement beginnen…

Na een korte maar goede nacht staat me de volgende ochtend een verrassing te wachten want er blijken na de welkom terug omhelzing met Bouchra, twee nieuwe dames in de keuken aanwezig te zijn. Nog een Bouchra en Soukaina, allebei jonge dames die de taken van Malika - die weg is- moeten gaan overnemen. Tenminste eentje als vast en de ander als vervanger. Er is zo te zien het een en ander gebeurd tijdens mijn afwezigheid dus hoog tijd om bij te praten tijdens een gezamenlijk ontbijtje in de keuken.

Qua gasten is het momenteel even rustig in de riad, een gezin met twee kleine kinderen uit België en nog een gast dus gebruik ik mijn eerste dag om orde op zaken te stellen in de linnenkast en de boodschappen te doen voor het avondeten. Er staat courgettesoep, pastilla en briouate met chocolade op het menu dus zullen er een aantal verse zaken van de markt moeten worden gehaald. Tja, en wat is bleekselderij ook alweer in het Frans en welke soort saffraan wil ik vraagt de kruidenman in de markthal, eh doe van beide maar wat.

De groenteboer merkt op dat ik lang ben weggeweest en ook de jongen bij de olijven begroet me weer als vanouds met een vriendelijke lach. Voor de pastilla heb ik een speciaal soort deeg nodig in de vorm van hele dunne pannenkoeken en die worden gebakken in een klein stalletje om de hoek.

Als alle boodschappen in huis zijn kan er gekookt worden en eten ook wij lekker mee van de klaargemaakte pastilla met kip en saffraan.

Dan is het tijd om me op te frissen voor…het is tenslotte Valentijnsdag vandaag…een drankje en een etentje in de nieuwe stad. Gezellig bij la Taberna bij de oud collega’s van Rachid waar ze vanavond een speciale valentijnsavond en menu hebben. We raken aan de praat met twee Marokkaanse vriendinnen die naast ons zitten. Een ervan wil graag een riad runnen samen met haar Franse vriend en vraagt aan mij advies.

Je kunt je telefoonnummer geven om te blijven contacten stelt Rachid voor maar dat zie ik niet echt zitten.

Als ik terugkom van de toilet zitten ze met zijn drieën nog uitgebreid te praten en ik realiseer me dat ik misschien een beetje toeschietelijker had kunnen zijn. Als we afscheid van ze nemen zeg ik dat Rachid vast wel een nummer van ze heeft gekregen zodat we kunnen contacten. Hierop krijg ik dan een duidelijke nee met de mededeling dat ik de baas ben en dat ik bepaal. Hmm, zo werkt dat hier dus in Marokko met alle respect en heb ik weer wat geleerd over de relatie tussen de man en vrouw(en).

En dan met de taxi terug naar de medina en samen dwalend door de straatjes terug naar de riad aan het eind van een Valentijnsdag met een mooie moraal…

Happy new year & aftellen

Het nieuwe jaar 2023 is alweer een week oud..dus op de valreep nog de allerbeste wensen voor jullie allemaal.

Het was een echt feestje...de jaarwisseling op zijn Marokkaans in een gezelschap van een groep gasten uit Straasbourg en het lokale personeel met hun kinderen en vrienden. We hebben de hele patio in de waxinelichtjes gezet. Ik weet niet hoeveel maar heel veel. Met natuurlijk volop eten, Gnaoua muzikanten onder de kerstboom en een hennadame die prachtige henna decoraties op de handen van de dames aanbracht. Zelfs ik ben na ruim vijf jaar overstag gegaan. Balonnen opgeblazen, maskers en toeters voor de kids… het leek wel een mix van kerst/oud & nieuw en carnaval, zelfs de polonaise kwam langs, hhh.

Er waren verschillende gerechten gemaakt, zoals Rfissa, een gerecht met kip en linzen waar stukjes pannenkoeken doorheen zitten. Brochettes (vleesspiezen) van de BBQ, Tajine Maqfoul, een vleesgerecht met tomaten en uien, honing, kaneel en saffraan. Briouates (bladerdeeg triangels) gevuld met vis, kaas en vlees. Een grote salade met rijst, allerlei groenten en kwarteleitjes. En als iets voor twaalf uur de lichten uit gaan wordt er een grote taart met vuurfonteinen binnengebracht. Vrienden van de gasten die ook een riad hebben in Marrakech komen bovendien nog met twee flessen Champagne aanzetten dus al met al was het een echt oudejaarsfeest…zonder het geknal van vuurwerk op straat dan. De groep vertrekt de volgende dag en dan is er veel werk te doen. Zeven kamers die weer moeten worden voorbereidt voor de volgende gasten en de patio die nog een aantal dagen de sporen laat zien van glitters, ballonnen en een geslaagde avond. Maar een hele lang dag en pittige periode voor het personeel, die keihard heeft gewerkt aan de voorbereiding, de avond zelf en al het nawerk. We zitten er dan ook allemaal aardig doorheen, merk ik wel dus gaan we eerst een dagje vrij inplannen voor iedereen. En als de rust weer een beetje is teruggekeerd kan ik opnieuw beginnen met aftellen…dagen aftellen voor mijn terugvlucht naar Nederland.

Maar eerst krijgen we nog weer visite. Het broertje van Rachid komt terug uit Tanger en wil graag een paar dagen komen logeren en natuurlijk ook nog wat meer van Marrakech zien dus gaan de mannen eerst samen een avond op stap -kan ik nog lekker een avondje bijkomen-. Morgen ga ik mee als je het leuk vindt vraag ik aan Nordin en dat lijkt hem wel wat. Ook als we gaan dansen, zeg ik! Jahoor, ook als we gaan dansen dus na eerst wat te drinken en eten thuis gaan we de volgende avond gezellig met zijn drieën op pad. Eerst een drankje in Kabana en dan een dansje in La Table de Espagnol, hhh! We maken het niet te laat..tenminste we zijn redelijk op tijd thuis. Maar als ik bijna slaap komt er een nieuwe onderbuurman mee naar boven. Uit Nederland, zegt Rachid terwijl hij me wakker maakt. Hij komt nog wat drinken…tja en dan wordt het toch nog een latertje met een Oekrainer die al twaalf jaar in Nederland woont en hele verhalen heeft. Zijn vriend uit Utrecht ligt weliswaar al in dromenland en dat ga na een anderhalf uur toch ook maar doen. Want morgen moet er weer gewerkt worden.

En dan zal ik toch zo langzamerhand mijn spullen moeten gaan pakken.

Veel dingen kunnen worden opgeslagen in de riad dus die ga ik de komende dagen in etappes alvast meenemen. Ik heb besloten om niet weer hetzelfde appartement te huren als ik terugkom dus gaat de zoektocht weer opnieuw beginnen in februari…maar hopelijk eerder al met hulp van Rachid. Maar eerst moeten we nog bedenken wat we met de kleine viervoeter gaan doen. Die huppelt inmiddels door het hele appartement, eet nu ook zelfstandig en maakt meestal keurig gebruik van de kattenbak die ik voor hem heb aangeschaft…maar hij blijft waarschijnlijk bij zijn moeder die van de eigenaar van het huis is. Want een kat…nee toch maar niet!

Hij is heel “schattig” zoals Rachid ook zegt als hij mij in een Marokkaanse jurk ziet voor het oudejaarsfeest, hhh.

En die ga ik natuurlijk het meeste missen de komende weken. Want ook al kijk ik er enorm naar uit om familie en vrienden in Nederland weer te zien, mijn vertrouwde huis, heerlijk bed en alle beesten op de boerderij. Ik zal het hier ook voor een aantal weken met enige weemoed moeten achterlaten.

Vandaag en morgen de laatste gasten in- en uitchecken en de kerstversiering weer aan de kant. Mohammed is eindelijk een paar dagen terug naar zijn familie in de Dades vallei dus werk ik nog even voor twee en dan is het tijd om afscheid te nemen voor zo’n vijf weken …maar ik kom zeker en heel graag weer terug, inshallah!